Bilinguisme, plurilinguisme et francophonie : Mythes et réalités
200 pages
Français

Découvre YouScribe en t'inscrivant gratuitement

Je m'inscris

Bilinguisme, plurilinguisme et francophonie : Mythes et réalités , livre ebook

Découvre YouScribe en t'inscrivant gratuitement

Je m'inscris
Obtenez un accès à la bibliothèque pour le consulter en ligne
En savoir plus
200 pages
Français
Obtenez un accès à la bibliothèque pour le consulter en ligne
En savoir plus

Description

Phénomène mondial, et à l’origine de ce que l’on appelle le contact de langues, le bilinguisme et le plurilinguisme se manifestent suivant les besoins de la société, besoins qui prendront plusieurs formes à l’avenir : communication, échanges, mobilité. Nous sommes aujourd’hui devant une situation où nous ne pouvons plus nous limiter à être monolingues. On peut observer cette évolution dans de nombreux pays, et ce phénomène est au coeur de problématiques sociétales diverses comme le rapport aux langues et aux cultures, les questions identitaires, les perspectives d’intégration socioprofessionnelle ou d’employabilité.
Dans cet ouvrage, des théoriciens et des praticiens sont invités à réfléchir à cette réalité où chaque langue, chaque culture aura la capacité d’apporter sa contribution. Malgré des contextes historiques, politiques et économiques différents dans chaque pays, le plurilinguisme représente un atout, même s’il est vrai que, parfois, les États imposent une langue coloniale – comme le français – afin d’éviter la préférence officielle d’une langue locale au détriment des autres. Ce livre rassemble des études variées sur le sujet et présente, de façon objective, les mythes et les réalités de la francophonie.
Version numérique en libre accès

Sujets

Informations

Publié par
Date de parution 13 avril 2023
Nombre de lectures 4
EAN13 9782760647299
Langue Français
Poids de l'ouvrage 1 Mo

Informations légales : prix de location à la page 0,0005€. Cette information est donnée uniquement à titre indicatif conformément à la législation en vigueur.

Extrait

à à Sous la direction de Cheryl Toman, Karen Ferreira-Meyers, fE EIà-EYEŝ IGEàE Anne-Laure RigeadeetLilas Al Dakr OàN BILINGUISME, PLURILINGUISME ET FRANCOPHONIE
Mythes et réalités
Imaginaires francophones
Phéomèe modïaL, et à L’orïgïe de ce que L’o appeLLe Le cotact de LagueS, Le BïLïguïSme et Le pLurïLïguïSme Se maï-FeStet Suïvat LeS BeSoïS de La Socïété, BeSoïS quï predrot pLuSïeurS FormeS à L’aveïr : commuïcatïo, échageS, moBïLïté. NouS SommeS aujourd’huï devat ue Sïtuatïo où ouS e pouvoS pLuS ouS Lïmïter à être mooLïgueS. O peut oBServer cette évoLutïo daS de omBreux payS, et ce phéomèe eSt au cœur de proBLématïqueS SocïétaLeS dïverSeS comme Le rapport aux LagueS et aux cuLtureS, LeS queStïoS ïdetïtaïreS, LeS perS-pectïveS d’ïtégratïo SocïoproFeSSïoeLLe ou d’empLoyaBïLïté. DaS cet ouvrage, deS théorïcïeS et deS pratïcïeS Sot ïvï-téS à réléchïr à cette réaLïté où chaque Lague, chaque cuLture aura La capacïté d’apporter Sa cotrïButïo. MaLgré deS cotexteS hïStorïqueS, poLïtïqueS et écoomïqueS dïféretS daS chaque payS, Le pLurïLïguïSme repréSete u atout, même S’ïL eSt vraï que, parFoïS, LeS ÉtatS ïmpoSet ue Lague coLoïaLe – comme Le FraçaïS – aî d’évïter La préFérece oIcïeLLe d’ue Lague LocaLe au détrïmet deS autreS. Ce Lïvre raSSemBLe deS étudeS varïéeS Sur Le Sujet et préSete, de Faço oBjectïve, LeS mytheS et LeS réaLïtéS de La Fracophoïe.
Cheryl Tomanest professeure de français et chef du Département de lettres modernes et classiques à l’Université d’Alabama. Elle est présidente de la Biennale de la langue française depuis 2016. Karen Ferreira-Meyersest professeure agrégée à l’Institut d’enseignement et d’apprentissage à distance de l’Université d’Eswatini. Anne-Laure Rigeadeest enseignante à Sciences Po et chercheuse associée au sein de l’équipe « Multilinguisme, traduction, création » de l’ITEMCNRS. Lilas Al Dakrest enseignante de langue et de littérature françaises à l’Univer sité de Petra à Amman et fondatrice du Département des langues modernes à l’Université de Petra.
29,95$ 27Disponible en version numérique en accès libre www.pum.umontreal.ca
Couverture : graphïSme Gïaï Caccïa Les Presses de l’Université de Montréal
isbn 978-2-7606-4728-2
à à
fE EIà-EYEŝ IGEàE
OàN
Sous la direction de Cheryl Toman, Karen Ferreira-Meyers, Anne-Laure RigeadeetLilas Al Dakr
bilinguisme, plurilinguisme et francophonie
dans la même collectIon
Cŝá UwÉ,’archîve paradoae. Penser ’eîstence avec e roman subsaharîen
Là COECTîO «IMàGîàîREŝ FRàCOPHOEŝ» àCCUEîE DEŝ PERŝPECTîvEŝ CRîTîQUEŝ TRàŝvERŝàEŝ Où Eŝ COTîETŝ ET Eŝ FROTîÈREŝ ŝE RECOTRET POUR DOER À ETEDRE DEŝ DîàOGUEŝ îTERCUTUREŝ OUvEàUx.
SOUŝ à DîRECTîO DE NàTHàîE WàTTEyE
Sous la direction de cheryl toman, karen ferreIra-meyers, anne-laure rIgeadeetlIlas al dakr
Bîînguîsme, purîînguîsme et francophonîe MYTHéŝ éT RÈàîTÈŝ
Les Presses de l’Université de Montréal
CÉ ôjÉ á Éû É  áûÉŝ É áôûÉŝ ÇÉ á ’Oáŝáô ÉáôáÉ É á áÇôôÉ. Éŝ ÇôÉÇÇÉŝ ÉÉ Ā ÉÉÇÉ Éŝ ŝ ÉÉŝ, ôÉá Éŝ Ç ÇôÉŝ, û Çô É ŝÉÇô û .
Éŝ ÇôÉÇÇÉŝ ŝô ÉÇôáŝŝáÉŝ ÉÉŝ ’UÉŝ ’Aááá ôû ŝô ŝôûÉ.
MŝÉ É áÉŝ : YôáÉ MáÉ
Cataogage avant pubîcatîon de Bîbîothèque et Archîves natîonaes du Québec et Bîbîothèque et Archîves Canada
TÉ : BûŝÉ, ûûŝÉ É áÇôôÉ : yÉŝ É áŝ / CÉy Tôá, KáÉ ÉÉá-MÉyÉŝ, AÉ-áûÉ RÉáÉ, áŝ á Dák. Nôŝ : Tôá, CÉy, - áûÉû. | ÉÉá-MÉyÉŝ, KáÉ, - áûÉû. | RÉáÉ, AÉ-áûÉ, áûÉû. | á Dák, áŝ, - áûÉû. DÉŝÇô : MÉô É ÇôÉÇô : ïááÉŝ áÇôôÉŝ | CôÉ Éŝ ÉÇÉŝ ôáûÉŝ. ïÉîáŝ : Cáááá (É )  | Cáááá (É ûûÉ)  | ïSBN  | ïSBN  (PD) | ïSBN  (EPUB) VÉÉÉŝ-áÉ : RVM : MûûŝÉ—áÇôôÉ. | RVM : BûŝÉ— áÇôôÉ. | RVM : ááŝ (áûÉ)—AŝÉÇ ŝôÇá—áÇôôÉ.
CáŝŝîÇáô : CC P.. T  | CDD ./—Ç
É D á :  ÉŝÉ  BôûÉ É AÇÉŝ áôáÉŝ û QûÉÇ
Tôûŝ ôŝ ŝÉŝ © Éŝ PÉŝŝÉŝ É ’UÉŝ É Môá, 
ImprImé au canada
introduction
U pûRîîûîŝé pôûR Tôûŝ ? Chery Toman et Karen Ferreîra-Meyers
É ûŝÉ Éŝ Çôŝ ÇôÉ û ôÉ ôá û ááá ŝÉô Éŝ Éŝôŝ É á ŝôÇ. À ’áÉ, ÇÉŝ Éŝôŝ ŝÉô É FÉÉŝ áûÉŝ : ÇôûÇáô, Éáôŝ, ÇáÉŝ, ô-. CÉû-Ç ŝô Ā ’ôÉ É ÇÉ ûÉ ’ô áÉÉ áûjôû’û É ÇôáÇ É áûÉŝ. AûÉÉ , ŝ ÇôûÉ Ā á ŝÉÇÉ û ûŝÉ ôû û ûûŝÉ. Nôûŝ ŝôÉŝ áûjôû’û áŝ ûÉ ŝûáô û É ôûŝ ÉÉ ûŝ É ôûŝ É áû « ôô-ûŝÉ ». ï áû ûÉ ôûŝ áÉôŝ ôûŝ É ôûÉŝ û ÇÉá ŝÉû É ûŝÉ, ôÉ É ûûŝÉ. CÉÉ ôûô á  jĀ ôŝÉÉ áŝ É ôÉû áyŝ û ôÉ. BÉá CÉû áiÉ êÉ ûÉ É ôôûŝÉ ááŝ Éŝ « ûÉ îÇô ûŝ-ŝáÉ » (, . ). CÉá Éŝ É ŝûôû áŝ É ôÉû áyŝ áÇôôÉŝ áÇáŝ. É ûŝÉ É É ûûŝÉ ŝô áûjôû’û áû Çœû É Éŝ ÉjÉû ŝôÇáû. Éŝ áôŝ áû áûÉŝ É áû ÇûûÉŝ, Éŝ ûÉŝôŝ ÉáÉŝ, Éŝ ÉŝÉÇÉŝ ’áô ŝôÇôô-ÉŝŝôÉÉ ôû ’Éôyá, ÉÉ áûÉŝ, É ôÇÉŝ É áÇÉŝ Ā Ç Ā ’áÉ É á ûÉ á Ā áûÉÉ ÇáûÉ áûÉ É ÇáûÉ ÇûûÉ ôûô ÇôûÉ É áô áÇû-É. Dáŝ ŝô Éŝŝá « Qû’Éŝ-ÇÉ ûÉ É ûûŝÉ ? », Cŝá TÉáy ÇôŝáÉ :
É ûûŝÉ Éŝ á É ŝôûŝáÇ. ï áû ÉŝûÉ á ôÉ É á ôûáô « ÉÉ áŝ û áûÉ ÇÉÇÉ ûŝûÉ », É ÇôŝÉ û’áÇÇÉ Ā û ôû ûŝÉûŝ áûÉŝ ûÉŝ ûŝûÉŝ ’ûÉ
bILInguIsme, pLurILInguIsme et francophonIe
áŝ ’ááôÉ É ŝÉ. D’ôù á ŝ áÉ ôáÇÉ É ’ááyŝÉ û ûûŝÉ áŝ á áûÉ É û ûûŝÉ Éŝ áŝ. É ûûŝÉ Éŝ û ÉÇŝŝÉÉ, ô ûÉ ûáô. (, . )
Qûá ô ÇôŝÉ É ŝáû É á áûÉ ááŝÉ áŝ É ôÉ, ô ŝÉ É ÇôÉ ûÉ ’AûÉ Éŝ ’áÉ É á áÇôôÉ. SÉô ’OŝÉáôÉ ôáûÉ É ŝáŝûÉ É ’ÉŝáÇÉ áÇôôÉ (ODSE),  y á áÇûÉÉÉ ûŝ É  ôŝ É ÉŝôÉŝ áÇôôÉŝ ŝû á áÉ. E , ŝ É  % É á jÉûÉŝŝÉ áÇôôÉ ŝÉá áÇáÉ (ODSE, ). Pá áÉûŝ, áŝ Éŝ áyŝ ’AûÉ ŝûŝááÉÉ É û MáÉ, É ûûŝÉ Éŝ « ûÉ á É » (Oï, , . ) É ûÉ É ááŝ É ŝô áŝ ôû-jôûŝ á áûÉ áÉ Ā á áŝô. O ŝÉ á ÉÉÉ Éŝ áyŝ û MáÉ É É á ÇôÉ áŝá áÉ É « ’ááôáÇôô-É », û ÉŝáÇÉ ûŝûÉ û Éŝ ûî á ’ûŝáÉ É ’ááÉ, áŝ û ’Éŝ áŝ ôôÉ (îbîd., . ). Pôû ûŝÉûŝ áyŝ ÉŝÉŝ áŝ ÇÉ ôûáÉ, Éŝ ûÉ É á É ’AÉ, É ááŝ ’Éŝ áŝ Éû áûÉ áôáÉ,  êÉ ’ûÉ É Éûŝ áûÉŝ áôáÉŝ, É û’ô ’ÉÉÉ áÉ áôû – áŝ á É ôÉŝŝôÉÉ É ŝôÇáÉ áûŝŝ É ûÉ áŝ É ŝyŝÉ ŝÇôáÉ É ûÉŝáÉ. CÉá ôûŝ áÉ áû ŝûjÉ û ûûŝÉ Éŝ Éŝ. VáÉ Sáë Ç :
É ŝáû ŝ ôÉ û ááŝ áû MáÉ, Çô Ā á á ŝôÇô-ûŝûÉ É ŝÉŝ ûŝáÉŝ á Éŝ ááôôÉŝ, ÇôŝûÉ û î ôû Éŝ FÉŝ ŝyŝÉŝ ûÇáŝ. CÉ î ô Éû ÉÉÉ ’ÉŝáÉ ôŝÉÉ Éŝ ôÉŝ É ûŝÉ ŝôÇá É ô Éŝ áÉÉ Ā ÉŝáÉ ûÉ ÇôÉÉÇÉ ôôôûÉ áŝ ’ÉŝÉÉÉ û ááŝ. (, . )
BÉ ŝÛ, É ÇôÉÉ ŝôûÉ, ôûÉ É ÇôôûÉ É ÇáûÉ èá ’Éŝ áŝ É êÉ. O áÉá É ûÉ É ûûŝÉ É-ŝÉÉ ôûjôûŝ û áôû, áŝ áôŝ Éŝ áŝ û áyŝ ôŝÉ ’ûŝáÉ ’ûÉ áûÉ ÇôôáÉ ÉÉ ûÉ É ááŝ áî ’É û’ûÉ áûÉ ôÇáÉ ŝô É áû É Éŝ áûÉŝ. Aû CáÉôû, á ÉÉÉ,  y á  ôûÉŝ ÉûÉŝ É áûá É áûÉŝ. É CáÉôû á áûŝŝ Éû áûÉŝ áôáÉŝ, É ááŝ É ’ááŝ ; É áyŝ áá ôÇ – ôiÇÉÉÉ, û ôŝ – û ûŝÉ ôÇÉ. CÉÉá, Éûŝ , Éŝ CáÉôûáŝ ŝ’ÉÉûÉ
IntroductIon 
É áŝô É ÇÉŝ Éû áûÉŝ ÇôôáÉŝ. Jûáá MákûÇ Ná-AÉy () ŝôûÉ ûÉ ÇÉ Çô ÇôûÉ Éûŝ Éŝ ÇÉÉŝ É ûÉ ÇáûÉ CáÉôûáŝ Éŝ É ô É ŝÉ ÉáÉ ÇÉ ûÉ ÇÉá ŝîÉ áÉ ’êÉ áÇôôÉ ôû áôôÉ. PûŝÉûŝ ôûáÉŝ É áÇÉŝ ŝû É ûŝÉ ôû É û-ûŝÉ ûŝ Ā áÉŝ É ôÉ ŝÉ ÇôÇÉÉ ŝû ÇÉáŝ áŝÉÇŝ û ŝûjÉ : ’ÉÇôÉŝô É É áŝûŝÉ/áŝáûá- ; Éŝ ÇôÉÇÉŝ áôûÉŝ, áÇûÉŝ É ááÉŝ Éŝ ÉŝÉáŝ É E ; á ôûÉ É á ôôôÉ ; á Éŝ É Éŝ áÉáÇÉŝ ÇôûÉŝ ; Éŝ ÉôÉŝ, ôÉŝ É ÉÉÇÉŝ ; ’Çûŝô (ôû ’ÉÇûŝô). Pôû É ÇÉ ûÉ ûÉûÉŝ ÉÉÉŝ ÉÉŝ É ôûÉÉŝ ŝÉŝ É ÉÇÉÇÉ, É áŝûŝÉ É É áŝÇûûÉ ŝô Éŝ ÇôÇÉŝ ôŝ Éŝ ááyŝÉŝ ’AÉŝŝáá Éáô áŝÉcrîture mîgrante et transînguîsme au Québec(). É áŝáûá áŝ ’ÉŝÉÉÉ Éŝ áûÉŝ Éŝ É ŝûjÉ ’ûÉ ûÉ ôûÉ ÇÉÉ ’Ezá Mô, « ’ûÉÇÉ û áŝáûá áŝ á ÇôŝûÇô ÉáÉ Éŝ ûûÉŝ » (). Pá á-Éûŝ, á Éŝ ûŝûÉ É á ÇôÉÇÉ ûûÉ ŝô É Éŝ áÇÉûŝ û ÉÉ á ôûÉ ûŝûÉ É ’EûôÉ, ŝÉô P SÇwÉÉ É Cŝá RÉŝŝÉ, áûÉûŝ É ’áÇÉ « Táŝáûá É ÉÇôÉŝô – Éû áôÇÉŝ Ā á Éŝ ûŝûÉ ? » (). É û û ŝÉ ôûáÉ ÇôÉÇ Éŝ É áŝŝÉÉ Éŝ Éôŝ ŝû É ûŝÉ É É ûûŝÉ É ûÉ ’ôF ûÉ ÉŝÉÇÉ ôáÉ É ôjÉÇÉ É á ûÉŝô û ôûŝ ÉÉá É ŝÉÉ Éŝ yÉŝ É Éŝ áŝ É á áÇôôÉ. MáÉŝÉÉ, É ûûŝÉ Éŝ û áôû áŝ á áÉ ájô Éŝ Çáŝ, áŝ ’ÉŝáÇÉ áÇôôÉ Éŝ ÉÉÉ áŝÉ ûÉ ôûŝ É ôûôŝ ôF û’û áÉû É ÇÉÉ ûÉŝô áŝ Éŝ áÇÉŝ ŝûáŝ, ûÉ ôûŝ áôŝ ŝÉÇôŝ ôû Éû ûá ŝÇÉîûÉ. Nôûŝ ôŝ Éŝ ÉÇÉûŝ Ā ôûŝûÉ Éûŝ ÉÇÉÇÉŝ ôû É É ÉÇôÉ Éŝ ÇôÇûŝôŝ, ÇôÉ Éû Éŝ áŝ ÇáÉáÉŝ û ôÉ áŝ ÉûÉ ôûŝ ôŝ. Pá ÉÉÉ, ûÉÉŝ ŝô Éŝ ÇôŝûÉÇÉŝ ÇôôûÉŝ, ôûÉŝ É ŝôÇáÉŝ ’ûÉ ÉŝÉÇÉ ûûÉ ? CÉÉ-Ç Éû-ÉÉ ôû ÇÉáÉŝ ôÉŝ, û ÉÉáÉ Ā û áyŝ ôû Ā û ÉûÉ É ôÉŝŝÉ ? CôÉ á áûÉ áÇôôÉ ÉÉ--ÉÉ É ûûŝÉ ’û ÉûÉ É ûÉ áŝÉ-ÉÉ
bILInguIsme, pLurILInguIsme et francophonIe
É ŝô áÉ ? QûÉÉ Éŝ ’ôáÇÉ Éŝ ÉŝáÇÉŝ ’ŝûÇô, ôÉŝ ôû ô ? CÉ ôûáÉ ŝÉ ÇôôŝÉ É ôŝ áÉŝ û ÉŝÉÉ ÇÉáŝ ÉŝáÇÉŝ ûûÉŝ : á áûÉ, á ÇûûÉ É ’ŝûÇô ô-ÉÉ. á ÉÉ áÉ Éŝ ÇôŝûÉ É Ç Éŝŝáŝ ŝû á ŝÉÇÉ û ûŝÉ ôû û ûûŝÉ áŝ á áûÉ. á ÉûÉ áÉ ÇôÉ, ûá Ā ÉÉ, Éû Éŝŝáŝ ŝû É ûûŝÉ É á ÇûûÉ, ûŝ ÇŝÉ áŝ Éŝ ÇôÉÉŝ ÇáÉôûáŝ É y-É. á ôŝÉ áÉ, û Éŝ áÉ É ŝ Éŝŝáŝ, ŝÉ ÇôÇÉÉ ŝû á ûŝûÉ áûÉ É ŝû Éŝ Éû ’ÉŝÉÉÉ û ááŝ É á ûÉ áûÉ áÉ. Pôûûô ÇôŝáÇÉ ûÉ áÉ É ÇÉ ôûáÉ áû ûÉŝ -áÉŝ ? É ôŝôÉ ŝááŝ SôûÉyáÉ BáÇ DáÉ Éá-ûÉ ûÉ « ’ÇûÉ É ááŝ Éŝ á Çáô ’ûÉ Çô-ŝÉÇÉ [sîc] Éŝ áûÉŝ û ôÉ É É Éû ŝÉ É Éáô » (, . ). CôÉ á áûÉ ’û áyŝ ÉŝÉÉ ûÉ ŝôÉ ’Éá-ô É ŝô É ÇûûÉÉ, ôûŝ ŝÉôŝ ûÉûÉŝ-ûÉŝ Éŝ ûÉŝôŝ ŝôûÉÉŝ á á ÉÇûÉ É ÉÉŝ jôûá áÉÇ É ÇôÇÉ É ûŝÉ ôû É ûûŝÉ. JÉÉÉÉá Sôôáá-Aô áÉÉ, ôû ŝá á, ûÉ « []É áô Ā á áûÉ Éŝ û Éŝ áŝ ÇááÇŝûÉŝ É ôûÉ áûÉ ÉÉÉ » (, . ), ÇÉ û’ô ÇôŝáÉ áŝ Éŝ ûÉŝ áá É á áûÉ ŝûŝáá-ÉÉ É áÉ. á ÇûÉ ôŝÇôôáÉ, ÉÉ áûŝŝ, ÉÉ ÇÉÉ É. CÉÉá, ô ÉôûÉ É ûûŝÉ áÉ áûŝŝ áŝ Éŝ áôŝ áûÉŝ ûÉ ÇÉÉŝ Éŝ áÇÉÉŝ ÇôôÉŝ á-áŝÉŝ. Dáŝ á áûÉ ÇááÉÉ ÇôÉôáÉ, ’áÉáÇÉ û ááŝ É É ’ááŝ Éû-ÉÉ ŝÉ Ā « ŝûÉ Éŝ Çáôŝ û ááŝ áÉ » (MáÇNÉ, , . ) ? EŝÉ-- Éŝ áiŝ ÇûûÉÉŝ É ûŝûÉŝ ÉÉ á áÇÉ É ’« AûÉ áÉ » (ÇÉÉ ÉÉŝŝô ááŝÉ á  ÇÉ ôû á Çôôŝáô Éŝ AûÉŝ [BÉÉ, ]) ? Éŝ áûÉûŝ ô Éŝ ÉÉŝ ŝô ááyŝŝ áŝ ÇÉÉ ÉÉ áÉ É ’ôûáÉ ŝô ôáÉŝ û Cááá, É ’AûÉ û Sû É É ’AûÉ, É ŝ áÉ É Éá ôû ûÉ ŝÇûŝŝô ÉÉ ŝû É ûûŝÉ ô ŝÉûÉÉ áŝ á áûÉ, áŝ áŝ á ŝôÇ É á. CÉÉ áÉ ŝ’ôûÉ ŝû ’Éŝŝá É Sááá Côôk û « ’ûÉŝ ûÉ û VáÉ OŝôÉ É JÉá CÇôÉ ». PûÉ
  • Univers Univers
  • Ebooks Ebooks
  • Livres audio Livres audio
  • Presse Presse
  • Podcasts Podcasts
  • BD BD
  • Documents Documents